Canlıların vazgeçilmez besin kaynağı olan karbonhidratların yapısını inceleyeceğiz.
Karbonhidrat; tüm canlıların enerji elde etmek için kullandığı ilk organik maddedir. Hücrelere enerji verir. Hücre zarının ve çeperinin yapısına katılır. Karbonhidratlar birinci dereceden enerji verici maddedir.
Görevleri
- Tüm canlılar için enerji verici besindir.
- Karbonhidratlar, proteinlerin enerji olarak kullanılmasından çok vücutta yapım ve onarım işlerini yürütürler.
- Karbonhidratlar olmadan yağlar metabolize olamazlar. Karbonhidrat alınmadığında vücut enerji için yağları kullanmak zorunda kalır ama yağlar çok fazla enerji verdiği için yağların kullanımı sonucunda vücut asiditesi artar ve keton cisimciği dediğimiz zararlı maddeler oluşur. Bu da kalp ve böbrekte sorunlara yol açar.
- Karbonhidratlar sinir dokusu için gereklidir ve beynin tek enerji kaynağı karbonhidratlardır.
- Bazı karbonhidratlar sindirim için gerekli olan bağırsaklarda bulunan sağlıklı bakterilerin oluşumunda yer alır. Karbonhidrat eksikliğinde sindirim sistemi problemleri görülür.
- Karbonhidratların çoğu iyi birer lif kaynağıdır. Lifler ise vücudumuzu kalp hastalıklarından, kanserden, diabetten ve sindirim problemlerinden korur.
Karbonhidrat Çeşitleri
Karbonhidratların temel iki çeşidi vardır. Bunlar; basit karbonhidratlar ve kompleks(kaliteli) karbonhidratlar olarak ikiye ayrılır.
- Basit karbonhidratlar : Balda ve meyvede bulunan şeker, mısır şekeri, süt şekeri ve toz şekerdir. Çok hızlı sindirilir, kana hızlı karışır, İnsülin hormonunun salımını arttırır ve kan şekerini çabuk düşürürler. Bütün tatlı, meşrubatlar, çikolatalar, kurabiyeler, kekler, bisküviler ve hamur işlerinde bolca bulunur. Basit karbonhidratlar vücudumuzda yağ olarak depolanır.
- Kompleks karbonhidratlar : Ekmek, tahıl, bazı meyvelerde, sebze, yulaf ve baklagillerde bulunur. Birçok kompleks karbonhidrat, vitamin lif ve besleyici besinlerin çoğunda bulunur. Bu karbonhidrat çeşidi rafine edilmemiş yani lifi ayrılmamıştır ve bu sebepten ötürü dağa sağlıklıdır. Sindirim sırasında daha fazla metabolik enerji tüketmemizi sağlarlar. Sindirimleri uzun sürdüğünden kan şekerini yükseltmezler ve kandaki şeker seviyesinin sabit kalmasına yardımcı olurlar. Çoğu çeşidinde yüksek miktarda lif bulunur ve buda sağlığımız açısından çok yararlıdır. Vücudumuzda 1 gr karbonhidratın yanması sonucunda ortalama 4 kalori açığa çıkar.
Özellikle vücut geliştirmeciler için vazgeçilmez olan karbonhidrat, büyümeyi sağlar. Yani protein ve karbonhidrat ikilisinin düzenli ve yeteri miktarda alındığı taktirde yaptığımız antrenmanlar sonucu kas büyümesi sağlayabiliriz. Bu konuyu ileri ki zamanlarda detaylıca inceleyeceğiz.
Protein, lif, karbonhidrat gibi ne tür besin alırsak alalım her şeyin fazlası zararlıdır. Bu yüzden karbonhidrat’ı da fazlaca tüketirsek aşırı miktarda yağ almamız kaçınılmaz olur. Herhangi bir öğünümüzde vücudumuzun istediğinden fazla karbonhidrat alırsak ve aldığımız karbonhidratı kullanmaz isek (antrenmanda vs.) vücutta enerji yerine yağ olarak depolanır. Buda bizi ileride obeziteye kadar götürebilir.
Şunu belirtmekte fayda var. Akşam geç saatlerde (yatmadan 1-2 saat önce) aşırı miktarda karbonhidrat alırsak aldığımız karbonhidrat vücudumuzda yağ olarak depolanır.(Eğer akşam saatlerinde antrenman vs. yapmıyor isek) Çünkü akşam saatlerinde vücudumuzun metabolizması yavaşlar, glikoz seviyemiz artar ve insülin seviyesi yükselir. İnsülin seviyesinin yükselmesi yağ yakımının düşmesi ve yağ depolarının artması demektir Buda büyüme hormonu için ters bir durumdur. Bu nedenden dolayı alınan besinleri vücudumuz yakamaz ve direkt yağ olarak depolanır.
